Auteur: Annie Postma

Het leven van Willem Diephuis

Willem Rudolph Diephuis werd geboren in 1887 in een middenklasse gezin. Zijn vader was rijksontvanger (belastingambtenaar) in Groningen, maar het gezin woonde in Zuidhorn, na eerder korte tijd in Oost-Groningen en Friesland te hebben gewoond. Willem had vijf broers, allemaal ouder dan hij. Hij slaagde in 1901 voor het toelatingsexamen voor de 3-jarige HBS in Groningen en na de HBS studeerde hij theologie in Groningen.

Dominee in Garmerwolde

In 1913 kreeg hij als pas afgestudeerde kandidaat-dominee zijn eerste gemeente: de Hervormde Gemeente van Harkstede/Scharmer. Drie jaar later, in 1916, accepteerde hij het beroep van de Hervormde Kerk van Jukwerd. En alweer twee jaar later, in 1918 werd hij bevestigd als de nieuwe dominee in Garmerwolde in de gemeente Ten Boer. Later in zijn leven zou hij terugkeren naar Ten Boer, maar na zeven jaar Garmerwolde vertrok hij voorlopig uit Groningen. In december 1924 werd hij beroepen in Oostwoud in Noord-Holland en op 9 maart 1925 nam hij afscheid van Garmerwolde met een druk bezochte kerkdienst. Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog zou hij de vaste predikant worden van de Hervormde Kerk in Oostwoud in Noord-Holland.

Pastorie Garmerwolde

Predikant in Oostwoud

Diephuis was een geliefde predikant. Dat bleek uit de opkomst bij zijn inwijdings- en afscheidsdiensten, uit de reacties op zijn lezingen en uit de berichtgeving daarover in de kranten. Tekenend was dat de Hervormde Gemeente van Garmerwolde in 1927 een poging deed Diephuis terug te halen door hem te beroepen, maar hij bedankte hiervoor en bleef in Oostwoud.

Tien jaar later, bij zijn 25-jarig ambtsjubileum in 1938, was hij in Oostwoud nog onverminderd populair en werd hij uitgebreid geprezen. De belangstelling voor de festiviteiten rond het jubileum was groot. In het Nieuwsblad van het Noorden werd een artikeltje gewijd aan het jubileum, terwijl Diephuis al meer dan tien jaar geleden uit Groningen was vertrokken.

Diephuis en de NSB

Diephuis was dus bijzonder populair in Oostwoud en omstreken. Hij had verschillende maatschappelijke functies, zoals het voorzitterschap van de Nutsvereniging en hij was als dominee verbonden aan het provinciaal ziekenhuis in Medemblik.

In de jaren twintig en dertig bleef Diephuis als dominee verbonden aan de kerk van Oostwoud en hij zal dat ook blijven tot vlak na de oorlog. Maar in het begin van de oorlogsjaren bekeerde hij zich tot het nationaal-socialisme. Hij werd halverwege 1941 lid van de NSB en hij schreef als vrijzinnig dominee in het orthodoxe blad Evangelie en Volk, omdat hij zich thuisvoelde bij hun sympathieën voor de nieuwe tijd. Wat de motivatie was van Diephuis om te kiezen voor het nationaal-socialisme en in het tweede oorlogsjaar nog lid te worden van de NSB is niet heel erg duidelijk.

Vrijzinnige predikanten en het nationaal-socialisme

Al waren het er niet veel, Diephuis was niet de enige predikant die koos voor het nationaal-socialisme. Zowel in de orthodoxe stromingen als in de vrijzinnige hoek waren er kleine groepjes predikanten die zich uitspraken als sympathisant van het nationaal-socialisme. Meestal groepeerden ze zich rond een aansprekende voorman met een krant of tijdschrift. Evangelie en Volk, uitgegeven door een uitgever die verwant was aan de NSB, was daarvan een voorbeeld.

Op een steenworp afstand van Oostwoud, in Ooster-en Westerblokker en Schellinkhout bij Hoorn, was een andere vrijzinnige dominee actief lid van de NSB en later van de Germaansche SS. Gerrit van Duyl was al in de jaren dertig lid geworden van de NSB en maakte zelfs kans op een Eerste Kamerzetel. Door onenigheid met Mussert – hij vond Mussert niet antisemitisch genoeg – moest hij daar van afzien. Van Duyl wilde met de NSB de verzuiling in de Nederlandse politiek doorbreken en tot een “door God gewilde eenheid” brengen. Hij keerde zich tegen het meerpartijenstelsel en bepleitte een autoritair bewind, geleid door een sterke leider.

Gerrit van Duyl

Een andere bekende naam is die van de Hervormde dominee Boissevain, die de ideoloog van de NSB werd. Hij verbond traditionele opvattingen over een Nederlandse volkskerk zonder moeite aan het streven naar nationale eenheid onder leiding van een sterke leider. Ook hij zag een nazistaat als een middel om volk en kerk weer tot een eenheid te maken.

Diephuis was een minder bekende naam dan Boissevain of Van Duyl, maar ook hij is gedurende de hele Tweede Wereldoorlog actief geweest als NSB-dominee. Er lijken geen incidenten met het kerkbestuur of zijn gemeente te zijn geweest en hij preekte vrijwel wekelijks: niet alleen in Oostwoud, maar ook in hervormde kerken in de omgeving. Zijn grote populariteit en zijn verbale kwaliteiten zullen daar zeker een rol in hebben gespeeld. Gedurende de rest van W.O. II bleef hij predikant in Oostwoud en ging hij voor in wijdingsdiensten van Evangelie en Volk en bij bijeenkomsten van de Nederlandse Volksdienst, het sociaal-maatschappelijk werk van de Duitse bezetter.

Verhuizing naar Ten Boer

Het onvermijdelijke gevolg van zijn keuzes in de oorlog was dat hij in juli 1945 werd ontheven uit zijn ambt als predikant. Hij verhuisde naar Groningen, woonde enige tijd aan het Buiten Damsterdiep 42 (boven rijwiel- en motorhandel Bruggema) en liet in 1948 het huis aan de Homanstraat 19 in Ten Boer bouwen, eerst nog met als beroep “kantoorbediende”, later werd hij op de bouwtekeningen weer dominee Diephuis genoemd.

Naar de precieze redenen van zijn terugkeer naar het Noorden is het gissen, maar Groningen was de stad van zijn jeugd en zijn studietijd. Hij was zijn predikantenbestaan gestart in Jukwerd, Harkstede en natuurlijk Garmerwolde, het dorp in de gemeente Ten Boer. Daarbij komt dat zijn oudste broer, Hendrik Johannes, dezelfde politieke afslag had genomen als Willem en het zelfs had geschopt tot wethouder van de stad Groningen gedurende de oorlogsjaren 1943 tot 1945. In tegenstelling tot Willem zelf, die blijkbaar geen al te ernstige zaken op zijn geweten had, was Hendrik Johannes meteen na de bevrijding opgepakt. Hij werd in 1947 veroordeeld tot ruim twee jaar gevangenisstraf, overeenkomend met de duur van zijn voorarrest. Het tribunaal hield rekening met zijn gevorderde leeftijd. Misschien wilde Willem in de buurt van zijn broer zijn en misschien deed hij met zijn nieuwe beroep “kantoorbediende” een halfslachtige poging onder de radar te blijven of zelfs een nieuw leven te beginnen. Lang heeft dat voornemen niet geduurd en door een huis te laten bouwen in Ten Boer, de gemeente waar hij ooit als predikant werkzaam was, bracht hij in ieder geval zelf die poging in gevaar.

Architect J. Kort uit Groningen kreeg van Diephuis opdracht een huis in “baksteenbouw met stenen vloeren, pannendak, houten kozijnen met dito ramen en deuren, het geheel in sobere afwerking” te bouwen. De kosten van de bouw worden in de bouwvergunning op 14.000 gulden gezet. Het is een vrij standaard eengezinswoning van twee verdiepingen met drie slaapkamers, een schuurtje, een kelder en tamelijk modern: een doucheruimte.

Van eind 1948 tot augustus 1971 woont Diephuis rustig en teruggetrokken aan de rand van het dorp. Met zijn directe buren heeft hij wel regelmatig contact: een buurvrouw kookt regelmatig een warme maaltijd voor hem en hij komt wel eens op de koffie bij een aantal buren. Een paar keer per week wandelt hij naar het centrum van het dorp om wat boodschappen te doen. De bakker brengt zijn bestelling meestal aan huis. Veel mensen weten wel vaag van zijn “foute” verleden, maar er wordt niet veel over gepraat. Hij staat verder goed bekend en het verhaal gaat dat hij er warmpjes bij zit. Dat laatste zal hem fataal worden.  

Eén van de directe buren van Diephuis is de familie Van S., zoon J. is 21 en werkloos matroos. Met zijn maatje B. gaat hij regelmatig stappen. Dat doen ze ook op de zwoele zomeravond van vrijdag 20 augustus 1971. Na een paar spelletjes kaart in de achtertuin van de familie Van S. vertrekt het paar naar café Groeneveld in Ten Boer. Na een paar biertjes en een paar potjes biljarten trekken ze per taxi verder naar Appingedam en Delfzijl. Tussen 1 en 2 uur ‘s nachts zijn ze terug in Ten Boer, platzak.  Ze vatten het plan op om buurman Diephuis te beroven. Net als velen in het dorp zijn ze er van overtuigd dat hij veel contant geld in huis heeft.

Met wat moeite lukt het om binnen te komen. In de woonkamer vinden ze geen contant geld en ze besluiten de dominee op zijn slaapkamer op te zoeken. Daar loopt de dronkemansbevlieging uit de hand: de dominee wordt wakker, de jongens slaan hem en na een poging tot wurging steekt één van hen hem in de hartstreek. Ze laten de dode, bebloede man achter en vluchten hals over kop op een oude fiets richting de stad Groningen. Grotendeels liftend bereiken ze een dag later Hamburg. Daar proberen ze geld op te nemen van de bank in Ten Boer. Een alerte bankmedewerker informeert de politie en dezelfde dag nog worden ze door de Duitse politie opgepakt. Ze worden uitgeleverd aan Nederland en na een lang voorarrest worden beide jongens in 1972 veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. Wie de fatale messteek heeft toegebracht wordt nooit duidelijk.

Nieuwsblad van het Noorden 9 juni 1972, tekening Olga Wiese

Het huis heeft na de moord geruime tijd leeg gestaan. Pas in februari 1972 is het pand op een openbare veiling verkocht. In de advertentie is er sprake van dat de opbrengst van het huis gaat naar “de erfgename van wijlen ds. W.R. Diephuis”. Die erfgename is de Hervormde Kerk Garmerwolde/Thesinge. Daaraan heeft Diephuis bij testament al zijn bezittingen nagelaten. Uit een gevoel van nostalgie of is het toch een teken van spijt?

A.H. Homanstraat 19

Nu wonen Jan Hoofd en Paula Wolthers er. Toen Hoofd het 32 jaar geleden kocht wist hij niet wat er zich had afgespeeld, maar al snel werd hij aangesproken door de postbode: of hij wel wist dat er in zijn huis een dominee vermoord was. Veel meer informatie had de postbode niet. In de loop van de tijd kwam er mondjesmaat wat informatie uit de buren los. Sommigen wisten niet eens de naam van de dominee en ook over zijn NSB-sympathieën was weinig bekend. Toen ze een krantenknipsel van één van de buren kregen gingen ze ook zelf op internet op onderzoek uit. Zo hebben ze zich langzamerhand een beeld gevormd van de gebeurtenissen. Het huis is dermate sterk verbouwd en de omgeving dermate veranderd dat weinig meer herinnert aan situatie van 1971. Mogelijk gaat de komende versterking in verband met de aardbevingsproblematiek, waaraan ook dit huis niet ontsnapt, nog meer aanpassingen vragen. Tegenwoordig wordt er in de buurt weinig meer over de moord en de dominee gepraat. Alle straatbewoners die 1971 hebben meegemaakt zijn inmiddels verhuisd of overleden. Het verhaal van de moord op dominee Diephuis verdwijnt zo langzaam in de geschiedenis.

Annie Postma
augustus 2023

Ik doe nog steeds onderzoek naar het leven van Willem Diephuis. Heb je informatie of heb je Diephuis of andere betrokkenen bij zijn leven gekend? Je kunt contact met me opnemen via anniegroningen@gmail.com wanneer je er over wilt vertellen.

Bronnen:

Nieuwsblad van het Noorden, Reformatorisch Dagblad, Trouw, Het nationale dagblad voor het Nederlandsche volk, Volk en Vaderland, De Nederlander, Nieuwe Haarlemsche Courant, De Standaard

H. Tijsen – Hoedemaker, Groen en Hitler, in De Waarheidsvriend, 29 april 2010

Peter Korver – Gerrit van Duyl, vrijzinnig dominee en lid van de NSB, in AdRem, mei 2017

Groninger Archieven: bouwdossier A.H. Homanstraat 19

Mondelinge informatie van: John Havinga, Jan Hoofd & Paula Wolthers (allen Ten Boer)

Foto’s:

Foto pastorie Garmerwolde: eigen foto
Foto kerk Oostwoud: Tripadvisor
Foto Gerrit van Duyl: Beeldbank NIOD, oorspronkelijk: persdienst NSB
Tekening rechtszaak: Nieuwsblad van het Noorden 9 juni 1972, Olga Wiese
Foto Homanstraat 19: eigen foto

De geschiedenis van de A.H. Homanstraat 19 in Ten Boer

Na de Tweede Wereldoorlog groeide Ten Boer snel. Er volgden uitbreidingen in zuidelijke en zuidwestelijke richting: in de jaren veertig en vijftig werden de huizen aan de Johan Feitostraat, de Triezenbergstraat en de A.H. Homanstraat gebouwd. Daarna volgden in de jaren zestig, zeventig en tachtig de uitbreidingen elkaar snel op. Zowel verder in zuidwestelijke richting als in noordoostelijke richting. Later volgden nog uitbreidingen aan de noord- en noordwestelijke kant van het dorp.

De A.H. Homanstraat dateert dus uit de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw. Voor de Homanstraat en de paar straten in de directe omgeving die min of meer tegelijkertijd ontstonden, werd voor de namen geput uit de geschiedenis van Ten Boer. Johan Feito was in de 17e eeuw de tweede Nederlands Hervormde predikant van Ten Boer. Zijn grafsteen ligt in de Kloosterkerk. Triezenberg is mr. Siert Triezenberg, die burgemeester van Ten Boer was van 1906 tot 1913.

Ook de Homanstraat is genoemd naar een plaatselijke notabele: Abel Henderikus Homan (1849-1936) was van 1883 tot 1918 hoofdonderwijzer van de School met den Bijbel, ook de Gereformeerde School en later de Christelijke School genoemd, in Ten Boer.

Team en bestuur van de Christelijke School met A.H. Homan 2e van links op de voorste rij (met stok)
(bron: 100 jaar chr. onderwijs Ten Boer, blz. 52., fotograaf W.F. Pastoor)

Homan was naast hoofdonderwijzer ook organist, voorlezer en voorzanger in de gereformeerde kerk, dat was zo opgenomen in zijn benoemingsbrief als hoofd der school. Overigens niet ongebruikelijk in die tijd.

De gereformeerde kerk had lang geen orgel. Pas op donderdag 1 augustus 1907 werd feestelijk een orgel in gebruik genomen. Daar was lang voor gespaard. Of Homan daaraan voorafgaand als voorzanger actief is geweest is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat Homan niet veel zin had om vaste orgelspeler te worden. Hij had in 1906 een nieuwe aanstelling gekregen waarin de kerkedienst niet was opgenomen. Nu moest de kerkenraad zelf voor een organist zorgen. Homan gaf toestemming aan zijn dochter Catharina Homan om voorlopig die taak op zich te nemen.

Op 18 september 1908 werd het 25-jarig bestaan van de christelijke school gevierd. Ook deze viering vond plaats in de gereformeerde kerk. Homan houdt een “gedachtenisrede”. Hij is zelf vanaf de eerste dag verbonden aan de school en vierde dus ook een 25-jarig jubileum.

De christelijke school waar Homan lesgaf is verdwenen en stond op de plek waar nu de woningen Stadsweg 34 en 36 staan. Wigboldstraat 1 is de voormalige schoolmeesterswoning uit 1880 en daar zal Homan gewoond hebben. Stadsweg 38 is een pand uit 1935 en was de christelijke kleuterschool die hoorde bij de gereformeerde basisschool. Nu is de gereformeerde jongerensoos er gevestigd (Blister). Met de gereformeerde kerk aan de Wigboldstraat 3 moet er ooit sprake geweest zijn van een concentratie van gereformeerde voorzieningen op de hoek Wigboldstraat/Stadsweg.

Behalve de verhalen rond het orgelspelen van Homan is weinig over hem bekend. We komen zijn naam nog één keer tegen. In een artikel in de Nieuwe Haarlemsche Courant van 24 januari 1910 over de huldiging van politicus Alexander Frederik de Savornin Lohman bij diens “pensionering” in 1910.  Die huldiging vindt plaats in de bovenzaal van het Concerthuis in Groningen en er spreken grote namen. Aan het eind van het artikel staat: “nog sprak de heer Homan, hoofd van een Christelijke school te Ten Boer”. Waarom en waarover Homan sprak wordt niet vermeld. Het christelijk-historisch dagblad De Nederlander geeft iets meer duidelijkheid:

(Bron: De Nederlander, 24 januari 1910)

Blijkbaar genoot Homan een dusdanige status dat hij niet alleen mocht spreken op de huldigingsbijeenkomst van De Savornin Lohman, maar ook een straatnaam naar zich genoemd kreeg in Ten Boer. Waarschijnlijk was het feit dat hij de eerste directeur van de christelijke school was daar genoeg motivering voor, samen met de lengte van zijn dienstverband: hij was bijna 35 jaar directeur van de school geweest. Zijn leven moet nog vers in het geheugen hebben gelegen: de Homanstraat en omgeving werd ontwikkeld vanaf begin jaren veertig. Homan was in 1936 overleden.

De A.H. Homanstraat ligt dus net buiten het centrum van Ten Boer, parallel aan de Rijksweg, de N360, van Groningen naar Delfzijl. Een korte straat, van de Burgemeester Triezenbergstraat tot de Kaakheemlaan en de Gerichtstraat. Van huisnummer 1 tot nummer 23. In nummer 23 was christelijke basisschool De Fontein gevestigd en op nummer 21 woonde traditiegetrouw het schoolhoofd. De school verhuisde in 2020 naar het nieuwe kindcentrum aan de andere kant van het dorp. Het pand staat nu leeg en is tijdelijk een versterkingspunt waar bewoners van Ten Boer hun aardbevingsperikelen kunnen bespreken met medewerkers van de NCG. Het zal ongetwijfeld binnenkort gesloopt worden om plaats te maken voor een rijtje nieuwe woningen.

Wanneer je het dorp binnenkomt vanaf de N360, bij de stoplichten de Triezenbergstraat in rijdt of loopt en dan linksaf de A.H. Homanstraat in kijkt, lijkt het een straat als zovele: een gewone straat in een gewoon dorp met gewone huizen.  Aan je linkerhand, een paar huizen vóór het schoolgebouw, zie je na honderdtwintig meter een wit huis, iets achter de rooilijn: A.H. Homanstraat nummer 19.

A.H. Homanstraat 19

Nummer 19 zou eerst als adres Feitostraat gehad hebben, maar is uiteindelijk een adres aan de A.H. Homanstraat geworden. Mogelijk was de gedachte de Feitostraat door te trekken in zuidelijke richting en is later het plan ontstaan de A.H. Homanstraat als volwaardige zijstraat van de Triezenbergstraat te ontwikkelen. Nummer 19 is in 1948 gebouwd in opdracht van W.R. Diephuis. Volgens de bouwaanvraag “kantoorbediende” wonende “te Groningen aan het Buiten Damsterdiep 42”. Op de bouwtekening staat aangegeven dat de opdrachtgever “ds. W.R. Diephuis” is en dat komt dichter bij de waarheid.

Dominee Diephuis zou in 1971 de hoofdpersoon worden in een persoonlijk drama dat Ten Boer en wijde omgeving een tijdje in zijn greep hield. Dat verhaal en de levensgeschiedenis van Willem Diephuis komen aan de orde in een ander verhaal.

Annie Postma
Juli 2023

Bronnen:

Groninger Archieven: bouwdossier A.H. Homanstraat 19

Website Groninger Archieven Beeldbank

https://vrouger.nl/straatnamen.html

Delpher: De Standaard, Nieuwsblad van het Noorden, Nieuwe Haarlemsche Courant, De Nederlander

https://vrouger.nl/straatnamen.html

https://www.planviewer.nl/bestemmingsplannen/Ten%20Boer

Kadastralekaart.com

Foto’s:

Groepsfoto team en bestuur christelijke school: 100 jaar chr. onderwijs Ten Boer (blz. 52., fotograaf W.F. Pastoor)
Foto graf Homan: graftombe.nl
Foto Homanstraat 19: eigen foto

De Famkes van Kolderwolde

Vorig jaar waren we in de zomer een weekje met vakantie in Gaasterland. Vanuit onze uitvalsbasis, een vakantiehuisje tussen Balk en Sloten, verkenden we zo ongeveer heel Zuid-Friesland. Van Lemmer tot Stavoren en van Workum tot Heeg en Spannenburg. Op één van de dagen, het stormde bijna, maakten we een klein rondje van Balk, via Ypecolsga naar Woudsend en langs het Heegermeer en de Fluessen weer terug. Daarbij kwamen we eerst door het watersportdorp Elahuizen en omdat ik in onze vakantiedocumentatie iets gelezen had over Kolderwolde hielden we nog even de zuidelijke richting aan om na Aldegea inderdaad door het dorpje Kolderwolde te fietsen.

Famkes van Kolderwolde
Bij de bushalte van Kolderwolde

Kolderwolde

Kolderwolde bestaat voor het overgrote deel uit één lange straat, de Oordenwei. Aan die Oordenwei staat, of misschien moet ik zeggen stond, het atelier van kunstenaar Evert van Hemert. In de jaren ‘90 van de vorige eeuw nam hij het initiatief voor een kunstroute door Kolderwolde. Hij leverde daarvoor zelf de ingrediënten: elf beelden in zijn eigen kenmerkende stijl. Vrouwenfiguren, soms in combinatie met dieren, meestal met nogal ronde vormen. Het eerste beeld aan het begin van het dorp is Klaske, een  beeld van een Fries paard en de laatste is het beeld De Reedrydster, bij het water van de Fluessen bij de brug over de Rüsterfeart.

De Reedrydster was de eerste van een aantal beelden met als thema de Elfstedentocht. Uiteindelijk schonk Van Hemert aan elke Elfstedenstad een beeld van Aukje, steeds in een andere schaatspositie. Aukje was de naam van de buurvrouw van Van Hemert die bij de laatste Elfstedentocht de schaatsers stond bij te lichten in het donker bij het passeren van Kolderwolde. Bij de Bonkevaart in Leeuwarden eindigt de bronzen Aukje haar tocht met de armen in de lucht.

reedrydster
De Reedrydster

Evert van Hemert

Maar terug naar Kolderwolde en Evert van Hemert. Tijdens onze fietstocht door Kolderwolde en langs de Oordenwei maakten we er een sport van om alle beelden te vinden. Dat lukte met wat moeite en goed opletten prima.  Ik maakte foto’s van alle beelden en we reden terug naar ons vakantiehuisje. Ik vatte het idee op om nog eens een stukje te schrijven over het kleine Friese dorpje, de bijzondere kunstenaar en de prachtige beelden, maar het kwam er maar niet van.

Tot ik onlangs het bericht las dat Evert van Hemert was overleden. Op 14 juli op 70-jarige leeftijd. Voor meer informatie over de kunstenaar ben je vooral aangewezen op zijn eigen website. De daar gegeven informatie wordt gretig geciteerd in de krantenartikelen rond zijn dood. Ook op de Wikipediapagina over Van Hemert wordt verwezen naar de website van de schilder en beeldhouwer. Voor meer informatie en biografische gegevens over Van Hemert zijn we dus vooral afhankelijk van zijn eigen informatie. Daaruit komt het beeld naar voren van een eigenzinnig en misschien wel lastig mens.  Volgens eigen zeggen gaat het hem als kunstenaar vanaf dag één voor de wind en wekt hij bewondering en zelfs afgunst, dat laatste vooral vanwege z’n onafhankelijke geest.

De laatste kerkgangster
De laatste kerkgangster

Autodidact en levensgenieter

Dat hij afgunst opriep kwam misschien ook wel omdat hij toch een zekere handigheid had in het verkopen van zijn werk en het verwerven van opdrachten. Met zijn achtergrond in de reclame een handigheid waar hij geen moeite voor hoefde te doen en die bij hem paste. Hij leefde in het moment, was een levensgenieter en een gezelligheidsmens en had zijn zaakjes goed voor elkaar, mede door zijn muze, vrouw en zakelijk geweten Anna van der Goot. Je zou het voor minder doen.

Hij was autodidact, zijn opleiding aan de Rietveld Academie duurde naar eigen zeggen 10 minuten, en vond geleidelijk zijn eigen vorm en stijl: de ronde vrouwenfiguren, de paarden en stieren in schilderijen en in brons. Op een kerstavond in de jaren negentig van de vorig eeuw kocht hij een voormalig timmerfabriekje in Kolderwolde en daar in de rust van het Friese platteland vestigde hij zijn atelier. Hij voelde zich thuis, was enorm productief en werd steeds bekender. Vorig jaar werd er kanker bij hem geconstateerd en ondanks dat het weer wat beter leek te gaan, ging het dit voorjaar toch weer mis.

Kolderwolde
Sietske

Beeld Sietske mooiste buitenkunst

Het laatste nieuws over Van Hemert was dat zijn beeld Sietske uit Kolderwolde in onlangs was genomineerd voor de prijs voor het favoriete buitenkunstwerk van radioprogramma De ochtend van 4. Een competitie, uitgeroepen in coronatijd toen de musea dicht waren. Landelijk winnaar werd een ander beeld, maar Sietske was de mooiste buitenkunst van het noorden. Zo is Kolderwolde en eigenlijk heel Friesland een beetje het openluchtmuseum van Evert van Hemert.

Bargerveen

Camping Bosveen in Klazienaveen, Zuidoost-Drenthe, is een aanrader. Klein, netjes, mooi gelegen en nog belangrijker: gerund door een geweldige beheerder/eigenaar die niets teveel is. Aan de details (ijsjes in de vriezer, de jeu de boulebaan, het kaartmateriaal dat klaarligt) merk je dat er over nagedacht is hoe gasten ontvangen willen worden. Bij aankomst word je meteen rondgeleid over de camping en weet je waar alles te vinden is. Alleen de camping is al een reden om nog eens terug te komen. Maar tot zover camping Bosveen.

Monica Helbig

“Geld zit tussen je oren”

Monica Helbig is actief als financieel adviseur, trainer en coach. Ze is 40 jaar en woont met haar zoon Finn in Lewenborg. Ze is opgegroeid met weinig geld, werkte hard om het zelf wat ruimer te hebben en ontdekte in haar leven het één en ander over geld verdienen en werken. Nu helpt ze anderen daarmee.  

“Ik wilde bijvoorbeeld heel graag op dansles, maar dat kon niet. Er was altijd het gevoel dat er te weinig geld was en blijkbaar bepaalde geld wat je wel en niet kon doen. Het maakte me onrustig en onzeker en ik nam me voor: ik ga later hard werken en veel geld verdienen. Dat was ook wat ik van huis uit meekreeg. We woonden aan de Floresstraat in de Indische Buurt en ik ging naar school in De Hoogte. Ik was gewend aan het feit dat we niet veel geld hadden, dat was om mij heen ook de normaalste zaak van de wereld. Maar ik kreeg er geen grip op; soms gingen we op vakantie, dan weer een paar jaar niet. Soms hadden we een auto, dan was ie op een dag zomaar weg. Er werd niet veel gepraat over geld, maar ik merkte wel degelijk dat het een probleem was. Soms werd ook wel gezegd: “nee, dat kunnen we niet betalen”.

Hard werken

Van mijn eerste zelfverdiende geld kocht ik Nikes en een dure spijkerbroek om dezelfde kleren te hebben als mijn klasgenoten. Maar ik merkte toen ook al: eigenlijk verandert er dan niks.

Ik had een HAVO-advies, maar ging naar het VBO en daarna naar het MBO. Ik wilde zelf ook wel graag een praktische opleiding, maar ik werd ook niet gestimuleerd een hoger niveau te kiezen en in mijn omgeving was ook niemand die mij daarin begeleidde. Toerisme, dat trok me wel: reizen, avontuur. Maar het was wel duur, er waren verplichte uitjes en er werden nog extra dingen georganiseerd en daar kon ik niet aan meedoen. Maar ik had vanaf mijn 15e altijd gewerkt in allerlei baantjes, dus ik redde het net.

Om door te stromen naar het HBO in de richting toerisme had ik naar Breda gemoeten en een studielening moeten nemen. En dat wilde ik absoluut niet. Na stages in Spanje en Den Haag ben ik gaan werken in het toerisme. Eerst twee jaar in Den Haag en daarna terug in Groningen. En ik zag bij mezelf terug wat ik bij mijn ouders had gezien: ik werkte hard en nog harder, ik verdiende geld, maar het was ook zo weer weg. En ik bleef onzeker over mijn geldzaken en mijn financiële situatie.

Ik heb op een gegeven moment gesolliciteerd bij de Rabobank, ik dacht “met cijers en geld omgaan kan ik wel”. Bij de bank klom ik al snel op, ik werkte hard en promoveerde regelmatig naar een functie waarmee ik meer verdiende en weer leuker en verantwoordelijker werk kreeg. Ik ging er dus financieel wel op vooruit, maar gaf het ook net zo snel weer uit aan dure vakanties en een grotere auto. Ik dacht soms: “ik heb nu geld, laat ik nu die auto of die vakantie maar nemen, het kan nu”. Maar dan eindig je aan het eind van de maand met evenveel geld als je hem begon. En ergens bleef dat gevoel van financiële onzekerheid.

Ik werkte niet alleen te hard, maar nam ook te weinig rust, sliep steeds slechter en op een gegeven moment was het op. Ik heb toen ongeveer twee maanden thuis gezeten, langzaam weer begonnen.

En toen werd ik zwanger: ik had net een nieuwe baan als controller en ik was negen maanden lang moe. Maar het zwangerschapsverlof en de weken na de geboorte van Finn waren fantastisch: ik had rust, kon nadenken en misschien het belangrijkste: doordat ik Finn had werd me in één klap duidelijk dat dat harde werken en het bijbehorende geld niet het belangrijkste waren.

Het kon zo niet doorgaan, ik wilde zo niet doorgaan. Ik merkte het ook toen ik weer aan het werk ging, ik voelde me opgejaagd en zat meteen weer in mijn oude patronen. Ik wilde stoppen, maar ja, mijn inkomen, hè. Die angst zat er nog steeds heel erg in, zeker nu ik ook een kind had. Ik heb het ter sprake gebracht op mijn werk en we kwamen tot een goede regeling: ik deed een stapje terug, kreeg een jaar de tijd om iets anders te zoeken en kreeg begeleiding van een outplacementbureau.

Een nieuw begin

Ik werd me bewust van hoe groot mijn afhankelijkheid van geld was. Ik had op een gegeven moment een staatslot gekocht en zat te dromen wat ik met dat geld kon doen. En ik won natuurlijk niet en toen dacht ik: “dit is toch te gek dat je je leven zo laat afhangen van geld en het al dan niet winnen van een staatslot. Niet alleen van het geld op zich, maar ook van je beelden en gedachten over geld en financiën”.

Ik had mijn zus geholpen met haar financiële administratie, de boel op orde gemaakt en een systeem gemaakt waarmee ze haar financiën in de gaten kon houden en niet weer in problemen zou komen. Dat was zo’n positieve ervaring, ik kon mensen helpen met wat ik kon. Want ik was altijd bezig met Excelsheets, sparen en overzicht houden. En ik merkte ook dat er mensen waren met weinig geld die toch prima rond konden komen en collega’s van de bank die zaten te klagen. Dat intrigeerde me ook. Ik wilde budgetcoach worden. Dat had nogal wat voeten in de aarde, want destijds was dat eigenlijk alleen mogelijk als zelfstandige. Dus heb ik me daar in verdiept, het outplacementtraject omgegooid.

Op 12 januari 2015 heb ik me ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Ik probeerde van alles,  maar wist eigenlijk niet waar ik mee bezig was, er zat geen lijn in ofzo. Ik heb zelfs nog vervanging van zwangerschapsverlof bij de bank gedaan. Maar uiteindelijk vond ik wel zo’n beetje uit wat ik leuk vond en goed kon. Ik heb een training ontwikkeld, de Geld en Griptraining om mensen te leren hun financiën op orde te krijgen, maar vooral ook om hen anders naar geld te laten kijken.

Ondertussen ben ik ook nog gescheiden en dat was natuurlijk financieel ook wel een bijzondere periode. Ik was altijd al een voorstander van financiële onafhankelijkheid van vrouwen, maar toen werd dat ook weer extra duidelijk hoe belangrijk dat is. Dat was een extra drive om me ook specifiek op vrouwen te richten. Als ik mijn moeder zie, het was altijd krap en toen mijn moeder van mijn vader scheidde kwam ze in de bijstand terecht. Sommige vrouwen blijven bij hun man om financiële redenen. Je moet wel weg kunnen.

Maar in die periode realiseerde ik me ook: “ik ben de training”. Als er wat gebeurt met Finn of met mijn ouders, of ik word zelf ziek, alles rust op mij. Ook nu met corona, wie had dat kunnen denken. In de periode van mijn scheiding kon ik ook niet veel, had geen inspiratie. Er kan van alles gebeuren.

En aan de andere kant: ik kan maar een bepaalde hoeveelheid trainingen in Groningen doen, laat staan in de rest van het land. Dus toen heb ik bedacht: wat nou wanneer ik mensen ga opleiden, die worden dan gecertificeerd Geld en Grip trainer en kunnen de training dan ook geven. Ik wil heel veel mensen bereiken, het is een super effectieve training. En zo’n systeem levert ook inkomen op wanneer ik zelf niet kan werken.

Vrouwelijke ondernemers

Ik zie heel veel vrouwelijke ondernemers die goed zijn in hun werk, maar veel te weinig verdienen. Hebben te weinig inzicht, vragen te lage prijzen. Dat vind ik leuk, om vrouwen daarbij te helpen. Ik was daar net lekker mee op dreef, in juni 2019 kwam mijn boek uit, maar toen ging ik in oktober scheiden en daarna kwam corona. Eigenlijk heb ik er dit jaar pas weer stappen in gemaakt. Ik ben zelf het levende voorbeeld. Ik haal zelf Finn van school en wanneer hij thuis is, dan werk ik ook niet meer. Wanneer hij bij zijn vader is maak ik wat langere dagen. Het is de combinatie van lekker werken, een goed inkomen, maar ook: niet alles hoeft, je mag ook tijd voor jezelf nemen of voor je kinderen. Het kan allebei. Ik werk parttime en verdien een modaal inkomen.

Het grootste deel zit tussen je oren, ook waar het over geld gaat. Je moet hard werken, zeggen ze, heb ik ook van mijn ouders geleerd. Maar je moet vooral slim werken. Je moet je standaard verhogen. Ik ben zelf begonnen als ondernemer met het idee: als ik 700 euro per maand verdien lukt het, samen met mijn partner. Nu denk ik: “waarom zou ik geen ton kunnen verdienen?” Want ik wil investeren, financiële zekerheid voor mezelf en mijn zoon. Ik wil nooit afhankelijk zijn van een uitkering, dus ik moet zorgen dat ik ook geld binnenkrijg wanneer ik niet kan werken. Bijvoorbeeld door in vastgoed te investeren, te beleggen, zoveel passief inkomen genereren dat ik niet meer hoef te werken wanneer ik dat niet wil. Het is toch altijd die drijfveer van vroeger: de angst om zonder te komen te zitten. Ik moet er niet aan denken dat ik bij de scheiding dit huis kwijt geraakt zou zijn. Maar nu heb ik ondertussen wel het gevoel: het komt wel goed. Die angst is wel wat weg.

Maar ik heb nu ook iets moois neergezet, met de Geld en Griptraining. Wanneer ik het niet meer zou kunnen doen, is het toch mooi dat het door kan gaan. Dat heeft niet alleen een financiële kant, maar hoe mooi is het dat ik mensen daarmee kan helpen. Er zijn zoveel mensen die worstelen met geld. Als er iemand is die dat weet, ben ik het wel.”

21 december 2021, opdracht cursus Journalistiek B Schrijversvakschool

Prinsessedag in oorlogstijd

(geschreven als opdracht voor de Schrijversvakschool)

1940

De burgemeesters van Den Haag en Baarn zullen met tegenstrijdige gevoelens aan dinsdag de 30e april van 1940 begonnen zijn. Al weken, maandenlang leven ze onder de dreiging van een oorlog. In september 1939 is Duitsland Polen binnengevallen en dat had tot een oorlogsverklaring door Frankrijk en Engeland aan Duitsland geleid. Hitler had zich daar niet veel van aangetrokken; hij sloot een pact met Stalin waarin Oost-Europa onder hen beiden werd verdeeld en trok verder op oorlogspad. De laatste dagen werd het voorpaginanieuws gedomineerd door berichten over de inval van Duitsland in Denemarken en Noorwegen. Op deze uitzonderlijk mooie voorjaarsochtend van de 30e april brengen de kranten uitgebreide berichten en analyses van de situatie. Ook het neutrale Nederland wordt regelmatig geraakt door de oorlogshandelingen, met name vissersschepen zijn soms het slachtoffer van mijnen of beschietingen door de Duitse marine.

GroenLinks Groningen in Hamburg

Wahlkampf in Hamburg

Daar staan we dan. Met z’n negenen in groene GroenLinks-campagnejasjes. Om 10 uur zaterdag 15 februari ‘s ochtends in de Hamburgse wijk Barmbek. Verzamelen naast het U-bahnstation bij de Globetrotter, een grote outdoorwinkel. Er zijn nergens mensen te zien die er uitzien als campagnevoerende Grünen. De Globetrotter is nog dicht en het Museum der Arbeit dat even verderop staat ook. We kijken elkaar aan en checken social media, websites en mailtjes. Tien uur is de conclusie, tien uur verzamelen voor de Eisbären-parade door Barmbek. Benni belt zijn contactpersoon, maar die neemt niet op. Na een minuut of vijf komen er twee mensen per fiets aan, ze monsteren ons en vragen of wij ook….. Ja, wij komen ook voor de Eisbärenoptocht en nee, wij weten ook niet…

Een avond over Line Huizenga-Onnekes

Eilina Huizenga-Onnekes was een veelzijdig mens, in een tijd dat vrouwen dat niet geacht werden te zijn. Maar daar trok ze zich niet zoveel van aan. Vorig jaar viel haar naam regelmatig. Het was het jaar dat we 100 jaar Vrouwenkiesrecht vierden. Line Huizenga uit Ten Boer speelde op lokaal niveau een belangrijke rol in die strijd.

Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema gemaakt door Anders Norén